Ludzie coraz częściej poważnie podchodzą do zdrowego stylu życia i naturalnych metod dbania o zdrowie. W tym kontekście coraz większą popularność zyskują zioła, które nie tylko dodają smaku naszym potrawom, ale mają też liczne właściwości prozdrowotne. Posiadanie własnych ziół w domu może być świetnym sposobem na urozmaicenie diety. Poza tym w ten sposób zapewniamy sobie dostęp do świeżych i naturalnych składników, które pozytywnie wpływają na nasz organizm. Z tego wpisu dowiesz się, jakie zioła warto mieć w domu, oraz jaka jest różnica między świeżymi i suszonymi ziołami. Dzielę się też informacjami, które powinien znać każdy, kto zaczyna przygodę z własnym ziołowym miniogródkiem. Jakie zioła sprawdzają się w kuchni? Które z nich będą idealne na lepszy sen lub uspokojenie, a które pomogą przy problemach z trawieniem lub odpornością? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Co znajdziesz w artykule (spis treści)
Jakie zioła wybrać – suszone czy świeże?
Wiele ludzi zastanawia się, jakie zioła wybrać, zwłaszcza jeśli dopiero zaczynają przygodę z tymi roślinami. Postaram się więc krótko wyjaśnić, na czym polega główna różnica między nimi.
Suszone i świeże zioła różnią się nie tylko wyglądem, ale także smakiem i wartościami odżywczymi. Te suszone są bardziej skoncentrowane, ponieważ z ich liści została usunięta woda. Mają więc intensywniejszy smak niż te świeże, a to oznacza, że należy dodać ich mniej, aby uzyskać ten sam efekt smakowy i aromatyczny. Suszone zioła są również łatwiejsze w przechowywaniu i mają dłuższy okres ważności niż świeże. Dzięki temu, że są bardziej skoncentrowane, można je też łatwo przechowywać w mniejszych przestrzeniach i przewozić bez ryzyka zgniecenia lub uszkodzenia.
Z drugiej strony świeże zioła mają delikatniejszy smak i zachowują więcej wilgoci. Pod względem wartości odżywczych, są one bogatsze w witaminy i składniki odżywcze, bo nie zostały poddane procesowi suszenia. Świeże zioła są kluczowym składnikiem w kuchni, który wielu potrawom dodaje głębi i aromatu.
Choć najlepiej korzystać ze świeżych ziół, czasem konieczne jest ich suszenie i przechowywanie. Proces suszenia może jednak prowadzić do utraty niektórych składników odżywczych oraz zmian w związanych z nimi właściwościach. Pomimo to, prawidłowo przechowywane zioła suszone mogą z powodzeniem zastąpić te świeże. Warto więc włączać do swojej diety zarówno te suszone, jak i świeże, korzystając z ich właściwości zdrowotnych.
Uprawa ziół w domu – od czego zacząć? Co musisz wiedzieć na początek?
Uprawa ziół w domu może być satysfakcjonującym zajęciem, które pozwoli Ci cieszyć się świeżymi ziołami bez konieczności regularnego uzupełniania zapasów. Co trzeba więc zrobić, aby zacząć uprawiać własne zioła w domu lub mieszkaniu?
Pierwszy krok to wybranie odpowiedniego miejsca do uprawy ziół. Musisz wiedzieć, że nie możesz postawić ich gdziekolwiek, podobnie jak innych roślin. Będą one potrzebowały dobrze oświetlonego miejsca, dlatego warto wybrać takie, które otrzymuje wystarczającą ilość naturalnego światła. Możesz je więc ustawić np. na parapecie.
Następnie trzeba wybrać doniczki lub pojemniki do uprawy ziół. Zwróć uwagę na to, aby pojemniki miały otwory odpływowe, aby zapewnić odpowiedni przepływ wody. W żadnym wypadku pojemniki nie powinny być w całości zabudowane.
Ważny jest też wybór odpowiedniej ziemi do sadzenia ziół. Ich podłoże powinno być żyzne, lekkie i przepuszczalne. W tym przypadku świetnie sprawdza się humus, bo zawiera on torf, który magazynuje wodę. W ten sposób podłoże nie wysycha za szybko, cały czas jest odpowiednio wilgotne. Dobrze też wybrać podłoże, które będzie wzbogacone nawozem naturalnym, np. wymieszane z ziemią kompostową.
Do sadzenia mniej wymagających ziół można wykorzystać jakieś uniwersalne podłoże, np. wymieszane z piaskiem, który je dodatkowo rozluźni. Chodzi o to, że ciężka ziemia utrudnia roślinom rozwój. Piasek może zwiększyć jej przepuszczalność, a dodatkowo ją użyźni. Jeśli jednak wybierzesz zioła, które są nieco bardziej wymagające, wtedy możesz wykorzystać gotowe mieszanki do uprawy ziół i warzyw. Powinieneś je znaleźć w każdym sklepie ogrodniczym.
Kolejnym krokiem jest wybór odpowiednich gatunków ziół do uprawy. Na początek możesz wybrać zioła, które są łatwe w uprawie. Najlepiej, aby można było je też wszechstronnie wykorzystywać w kuchni. Najczęściej wybierane są: bazylia, mięta, rozmaryn, oregano, tymianek, kolendra, pietruszka, szczypiorek, koperek czy szałwia.
Każde z nich jest dość łatwe w uprawie, a ich aromatyczne liście mogą nadać potrawom wyjątkowy smak i aromat. Wiele z tych ziół ma właściwości lecznicze, a dodatkowo są bogate w witaminy i składniki odżywcze. To wszystko sprawia, że są doskonałym dodatkiem do codziennej diety.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, poszukaj na blogach ogrodniczych. Na pewno znajdziesz to, czego potrzebujesz.
Jak podlewać zioła i je pielęgnować?
Podlewanie ziół uprawianych w domu jest kluczowym elementem ich pielęgnacji. Ważne jest regularne, ale umiarkowane podlewanie, aby utrzymać odpowiednią wilgotność ich podłoża. Zioła zazwyczaj lubią wilgotną, ale jednocześnie nieprzemoczoną glebę. Jak się nimi zajmować, aby otrzymywały tyle wody, ile faktycznie potrzebują?
Zioła, które rosną, potrzebują regularnego podlewania, ale nie możesz przesadzać, aby uniknąć zgnilizny korzeni. Należy podlewać je w momencie, gdy wierzchnia warstwa ziemi wydaje się sucha w dotyku. Ważne, aby zrobić to, zanim roślina zacznie więdnąć.
Poza tym unikaj nadmiernego podlewania, które może prowadzić do gnicia korzeni. To akurat zasada, która obowiązuje w przypadku niemal wszystkich roślin. Pielęgnacja ziół obejmuje również usuwanie obumarłych liści czy przycinanie roślin w razie potrzeby. Niektórym ziołom potrzebne będzie też regularne nawożenie, aby zapewnić im zdrowy wzrost i obfite plony.
Musisz jednak wiedzieć, że potrzeby ziół różnią się w zależności od konkretnego przypadku. Zioła jednoroczne, które rosną w świeżej i jakościowej ziemi, zwykle nie będą potrzebowały dodatkowego nawożenia. Jednak zioła wieloletnie warto zasilać co jakiś czas nawozem, zwłaszcza w lecie i późną wiosną. Zadbaj też o to, aby nawozy, które stosujesz, były naturalne.
Właściwa pielęgnacja ziół ma ogromne znaczenie, jeśli zależy Ci na uzyskaniu pełni smaku i aromatu tych roślin. Dlatego też powinno się kontrolować ich potrzeby i o nie dbać. Oczywiście przez cały czas, a nie w momencie, gdy zaczynają usychać. W większości przypadków będzie już za późno.
Ważną kwestią jest również przesadzanie ziół, zwłaszcza gdy rosną w doniczkach. Często zdarza się, że zioła zakupione w sklepach mają zbyt małe doniczki, co prowadzi do zbyt szybkiego przesuszania się ziemi. Dlatego warto je od razu przesadzić do większych doniczek lub pojemników z otworami odpływowymi. W ten sposób rośliny będą mogły swobodnie się rozwijać, a Ty unikniesz problemów związanych z nadmiernym przesuszaniem się ziemi.
Najbezpieczniej byłoby kupić zioła w sklepie ogrodniczym lub szkółce – wtedy ich jakość będzie lepsza. Dodatkowo można tam liczyć na pomoc fachowca, jeśli np. nie mamy pewności, jak prawidłowo się nimi opiekować.
Zioła, które warto mieć w domu
Skoro tu jesteś, to z pewnością chcesz wiedzieć, jakie zioła warto mieć w domu. W dalszej części artykułu omówię te, które bywają szczególnie przydatne. Zarówno w kontekście zdrowotnym, jak i aromatycznym – jako przyprawy do różnych potraw.
Zioła w kuchni
Zaczniemy od ziół, które świetnie sprawdzają się w kuchni. Pierwszym przykładem będzie bazylia, czyli zioło o intensywnym, charakterystycznym aromacie i lekko słodkawym smaku. Jest niezwykle popularna w kuchni śródziemnomorskiej, zwłaszcza włoskiej, ale bywa wykorzystywana również w wielu innych potrawach.
Jej liście są stosowane do przygotowywania pesto, sosów pomidorowych, sałatek caprese, dań z makaronem czy marynat. Świeża bazylia ma intensywniejszy aromat od suszonej, a dodatkowo świeży, pełny smak. To sprawia, że jest idealna do dań, w których chcemy podkreślić świeżość i intensywność smaku.
Kolejny przykład to rozmaryn, który jest popularny w kuchni ze względu na intensywny zapach i lekko pikantny smak. Rozmaryn jest często wykorzystywany do przyprawiania mięsa, ryb, ziemniaków, warzyw czy marynat. Jest też używany do dań, które wymagają dłuższego gotowania, czyli np. sosów, zup czy zapiekanych potraw.
Rozmaryn ma również właściwości lecznicze – działa kojąco na układ nerwowy. Poza tym ma właściwości antybakteryjne, które pomagają w walce ze schorzeniami skórnymi. Zawiera też kwas salicylowy, który jest nazywany potocznie aspiryną.
Trzecim ziołem będzie oregano. Jest to popularna przyprawa, która znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. Świeże oregano charakteryzuje się intensywnym, ziołowym aromatem i lekko gorzkawym, pikantnym smakiem. Jest często wykorzystywane jako przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej. Przyprawia się nim pizzę, czarną fasolę, ryby, pieczywo drożdżowe, bakłażany, marynowane warzywa, cukinię oraz pieczone mięso. Oregano pasuje też do potraw na bazie sera i jajek.
Może być dodawane do oliwy z oliwek lub innych przypraw, np. czosnku czy tymianku. Oregano wykazuje też działanie dezynfekujące, pomaga leczyć trudno gojące się rany, ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wzmacnia też układ odpornościowy. Może być stosowane w celach leczniczych, zarówno w postaci świeżej rośliny, jak i olejku.
Następnie mamy kolendrę, czyli zioło o intensywnym, charakterystycznym aromacie i świeżym, cytrusowym smaku. Jest ceniona za swoje właściwości smakowe oraz lecznicze. Można ją wykorzystywać zarówno jako świeże zioło (a właściwie jej liście), jak i suszoną przyprawę. W kuchni świeża kolendra jest często wykorzystywana do wzbogacania smaku i wzmocnienia aromatu potraw. Jej liście, korzeń i zmielone nasiona są używane do przygotowywania potraw mięsnych, dań z drobiu, ryb oraz owoców morza.
Bywa stosowana w potrawach kuchni azjatyckiej, meksykańskiej i indyjskiej. Kolendra doskonale wspomaga smak jagnięciny, wołowiny, szynki wieprzowej oraz dań z drobiu. Może być też stosowana jako dodatek do zup, sosów, sałatek oraz potraw curry.
Ostatnim ziołem jest majeranek, który ma intensywny, korzenny smak i aromatyczny zapach. Jest szeroko wykorzystywany w kuchni jako przyprawa, dodaje charakterystyczny smak i aromat potrawom. Może być stosowany zarówno w postaci suszonego ziela, jak i olejku eterycznego. Majeranek doskonale komponuje się z potrawami mięsnymi, zupami, sosami oraz daniami z warzyw. Jego korzenny smak nadaje potrawom wyjątkowy charakter.
Oprócz walorów smakowych majeranek ma również wiele właściwości leczniczych. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, redukujące obrzęk, rozgrzewające oraz rozkurczowe. Może być stosowany w dolegliwościach układu pokarmowego – wspomaga trawienie, działa rozkurczowo, a dodatkowo łagodzi wzdęcia i bóle brzucha.
Zioła na lepszy sen
Pierwszym przykładem będzie kozłek lekarski, znany też jako waleriana. Od lat jest ceniony ze względu na właściwości uspokajające i poprawę jakości snu. Zawiera substancje, które ułatwiają wyciszenie umysłu i ciała. Po zastosowaniu tego zioła łatwiej jest się zrelaksować i szybciej zasnąć. Preparaty z kozłkiem zalecane są szczególnie na umiarkowaną bezsenność i trudności w zasypianiu. To dzięki nim uwalnia się melatonina – hormonu snu, który reguluje nasz dobowy rytm.
Kolejny przykład to melisa lekarska, czyli zioło o licznych właściwościach leczniczych. W jej liściach znajduje się olejek eteryczny, który zawiera składniki obniżające pobudliwość układu nerwowego. Dzięki temu działa rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit, wspomagając trawienie, wykazuje też działanie przeciwbakteryjne. Melisa lekarska jest polecana nie tylko na sen i uspokojenie, ale także na problemy z trawieniem, bolesne miesiączkowanie oraz mdłości w ciąży.
Może być stosowana w postaci naparu z liści melisy, który pomaga w rozluźnieniu i uspokojeniu, a także w migrenowych bólach głowy, stanach depresyjnych. Jest ceniona zarówno za swoje dobroczynne działanie, jak i przyjemny, cytrynowy smak.
Następny jest rumianek, czyli zioło o wielu właściwościach. Może pomóc w łagodzeniu bezsenności oraz przynieść inne korzyści zdrowotne. Rumianek wykazuje działanie uspokajające, dlatego też może pomóc w zasypianiu i poprawie jakości snu. Napar z rumianku przyczynia się do relaksacji i uspokojenia przed snem, a to sprzyja naturalnemu zasypianiu.
Poza tym działa przeciwzapalnie, dlatego może być stosowany m.in. przy stanach zapalnych skóry i błon śluzowych. Ważne jest to, że można go stosować wewnętrznie i zewnętrznie. Rumianek działa też rozkurczająco, więc sprawdzi się także w przypadku bólów menstruacyjnych.
Ziele męczennicy to kolejna roślina, która pomaga w leczeniu bezsenności, zaburzeń snu i trudności z zasypianiem. Doskonale łagodzi stany niepokoju, lęku, a nawet wspomaga leczenie depresji. Ma również działanie przeciwbólowe i może łagodnie obniżać ciśnienie krwi. Jednak najcenniejszą jej właściwością jest działanie uspokajające – skutecznie redukuje napięcie nerwowe. Bywa bardzo pomocne przy objawach skrajnego wyczerpania organizmu.
Ostatnim ziołem na lepszy sen będą szyszki chmielu. Ich główną właściwością jest działanie uspokajające, za które odpowiada lupulina. Działa pozytywnie na wszelkiego rodzaju problemy ze snem, zarówno trudności w zasypianiu, jak i zaburzenia snu. Wyciągi z szyszek chmielu można też stosować przy napięciu nerwowym lub bólach głowy na tle nerwowym.
Preparaty zawierające chmiel są więc często wybierane przez osoby skarżące się na nadmierną pobudliwość, rozdrażnienie czy nerwowość. Poza tym szyszki chmielu są szczególnie lubiane przez kobiety w okresie menopauzy, łagodząc jej objawy, m.in. uderzenia gorąca i nadmierne pocenie się.
Miewasz problemy z zasypianiem? Sprawdź, jak sobie z nimi radzić i poprawić jakość swojego snu.
Zioła na trawienie
Na pewno wiesz, że zioła od wieków były wykorzystywane do łagodzenia dolegliwości związanych z układem pokarmowym. Zaraz przyjrzymy się wybranym przykładom ziół, które sprawdzają się przy problemach z trawieniem.
Pierwszych z nich będzie w tym zestawieniu mięta – znana głównie ze swoich właściwości łagodzących dolegliwości żołądkowe, czyli np. wzdęcia i niestrawność. Zawiera metanol ograniczający wydzielanie żółci, więc jeśli czujesz, że masz podrażniony żołądek, przygotuj napar z mięty. Warto go stosować także po spożyciu obfitych posiłków lub przed pójściem spać, aby nasz sen był spokojniejszy.
Dodatkowo mięta wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, co może być korzystne dla zdrowia układu pokarmowego. Wspomaga również proces odchudzania, a liść mięty przyspiesza gojenie pęcherzy podczas opryszczki.
Szałwia jest ziołem o silnym i charakterystycznym aromacie, które od wieków było cenione zarówno w kuchni, jak i w medycynie ludowej. Jednym z jej ważniejszych zastosowań jest wsparcie procesu trawienia. Szałwia ma właściwości żółciopędne, co oznacza, że może stymulować produkcję żółci przez wątrobę. Żółć jest kluczowym czynnikiem w trawieniu, ponieważ pomaga emulgować tłuszcze, ułatwiając ich rozkład przez enzymy trawienne. Dzięki temu spożywanie szałwii może przyczynić się do lepszego trawienia potraw bogatych w tłuszcze.
Zawiera też związki roślinne, które wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Mogą one pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych w układzie pokarmowym i zapobiegać uszkodzeniom komórek wywołanym przez wolne rodniki. Napary z szałwii mogą być również spożywane po posiłkach w celu poprawy trawienia i ogólnego komfortu jelitowego.
Kolejna jest kurkuma, którą możesz znać jako żółtopomarańczową przyprawę. Świetnie się sprawdza przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego i nie tylko. Wykazuje też działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, ochronne dla układu nerwowego, antybakteryjne, antywirusowe czy przeciwgrzybicze. Działa też zapobiegawczo wobec problemów trawiennych i stomatologicznych, a także chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.
Imbir często bywa stosowany ze względu na właściwości lecznicze, które korzystnie wpływają na trawienie. Dzięki temu, że pobudza wydzielanie śliny i soków żołądkowych. Korzeń imbiru zawiera mieszaninę substancji, które sprzyjają poprawie procesu trawienia. Dzięki nim mózg pracuje wydajniej, wątroba sprawniej odtruwa organizm, a układ pokarmowy produkuje większe ilości enzymów trawiennych.
Poza tym imbir zawiera związki aktywne, które pomagają w redukcji nudności, wzdęć i bólów brzucha. Dodatkowo wykazuje też działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym przeciwdziała wolnym rodnikom, które przyspieszają proces starzenia organizmu. Hamuje też zlepianie się płytek krwi, co chroni przed powstawaniem zakrzepów.
Kminek to kolejne zioło na trawienie. Od lat jest ceniony za właściwości rozkurczowe, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jest on stosowany do poprawy trawienia, a także do łagodzenia dolegliwości jelitowych. Poza tym redukuje wzdęcia i zmniejsza stany skurczowe w przewodzie pokarmowym. Zwiększa też wydzielanie soku żołądkowego, a dodatkowo działa moczopędnie. Dodatkowo ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i laktogenne.
Poza tym na trawienie bardzo dobrze działa również rumianek pospolity, którego opis znajdziesz w poprzednim nagłówku.
Zioła na odporność
Zacznijmy od czarnego bzu, z którego syrop jest szczególnie polecany na wszelkie przeziębienia. Działa napotnie, przeciwgorączkowo oraz wykrztuśnie. Sprawia też, że przeziębienie przebiega łagodniej i trwa krócej. Można wykorzystywać zarówno jego kwiaty, jak i owoce. Jest też źródłem witamin C i A oraz innych antyoksydantów, a także minerałów.
Dzika róża jest bogatym źródłem witaminy C. Z tego względu działa świetnie nawet w trakcie przeziębienia, można ją stosować jako wzmocnienie odporności. Działa skutecznie na ból gardła. Wykazuje dobry wpływ na przewód pokarmowy, więc warto pić napary z jej owoców podczas nieżytu żołądka. Radzi sobie również z niestrawnością.
Jeżówka purpurowa to kolejne zioło wspomagające odporność. Zapobiega przedostawaniu się bakterii w głąb skóry, pobudza też komórki do reakcji immunologicznej na infekcję oraz niszczy wolne rodniki. Działa przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Kolendra pomaga w walce z wirusami, a także wspiera układ immunologiczny w walce z grypą czy przeziębieniem. Można powiedzieć, że działa jako naturalna tarcza obronna organizmu.
Kolejny jest mniszek lekarski. Zawiera on substancje aktywne, które wspomagają układ immunologiczny, czyli działa pozytywnie na naszą odporność. Poza tym wspiera leczenie chorób przewodu pokarmowego, a także ma działanie moczopędne.
Jeśli zależy Ci na wzmocnieniu odporności, sprawdź ten wpis: Sposoby na zwiększenie odporności.
Zioła na uspokojenie
Wśród ziół o właściwościach uspokajających wymieniamy m.in.:
- rumianek,
- lawendę,
- melisę,
- miętę,
- lipę,
- chmiel,
- ziele męczennicy,
- korzeń kozłka lekarskiego.
Większość z tych ziół została opisana już wcześniej, więc teraz zajmę się jedynie tymi, które zostały. Jeśli potrzebujesz sobie odświeżyć informacje o którymś z nich, wystarczy cofnąć się nieco wyżej.
Lawenda to zioło znane ze swojego delikatnego, kojącego aromatu. Może pomóc w relaksacji i poprawie samopoczucia. Działa też wyciszająco, dlatego jest zalecana w stanach nadmiernego pobudzenia nerwowego, przewlekłym stresie, stanach lękowych, rozkojarzeniu czy nerwicach. Sprawdza się również podczas klimakterium oraz do łagodzenia napięcia przedmiesiączkowego. Dodatkowo przynosi ulgę w depresji i w stanach tymczasowego obniżenia nastroju.
W przypadku padaczki jest w stanie zmniejszyć częstotliwość ataków i łagodzić ich siłę. Ułatwia też zasypianie, odpręża i rozluźnia mięśnie gładkie, dzięki czemu przeciwdziała bolesnym skurczom żołądka i jelit. Bywa zalecana przy wzdęciach, łagodnej niestrawności czy kolkach jelitowych. Można ją stosować też przy przeziębieniach, bo ułatwia oddychanie.
Kwiaty lipy mają działanie uspokajające, głównie dzięki temu, że zawierają olejek eteryczny. Mogą być stosowane do przygotowywania naparów, które pomagają w relaksacji i łagodzeniu napięcia nerwowego. Poza tym lipa ma właściwości przeciwzapalne i napotne, może być stosowana w stanach zapalnych jamy ustnej czy gardła. Działa też na suchy kaszel, dzięki czemu zmniejsza się liczba tych napadów.
Na blogu znajdziesz więcej wpisów dotyczących zdrowia. Na początek sprawdź te:
Podsumowanie
Mam nadzieję, że udało mi się rozwiać Twoje wątpliwości dotyczące wyboru ziół do domowego miniogrodu. Pomyślałem, że przydadzą się też informacje na temat pielęgnacji i podlewania ziół uprawianych w domu.
W artykule zawarłem najważniejsze zioła, które można stosować na odporność, trawienie, uspokojenie oraz na lepszy sen. Opisałem też zioła, które można traktować jako must-have niemal w każdej kuchni, bo świetnie sprawdzają się jako przyprawy.
Źródła grafik:
- Image by Freepik
- Image by kotkoa on Freepik
- Image by jcomp on Freepik
- Image by ArthurHidden on Freepik